دو غلط رایج دیگر در نمازهای جماعات

بسم الله الرحمن الرحیم

ایراد رایج اول را درباره نمازجماعت و تعقیبات آن شروع کردیم . در این پست به بیان دو غلط رایج دیگر در نمازهای جماعت اشاره کرده و در پستهای آتی انشا الله به سایر مسائل اجتماعی مذهبی یا سیاسی می پردازیم:

2-نیت فرادی در بین نماز جماعت

اگر اهل مسجد و نمازجماعت باشید احتمالا مکرر دیده اید که بسیاری از کسانی که به نماز اول نرسیده اند در رکعت دوم و در میان قنوت امام جماعت نیت فرادی می کنند و نماز اول خود را به سرعت و بصورت فرادى تمام کرده و بلافاصله قبل از رکوع رکعت سوم نماز جماعت اقتدا کرده و رکعتهای اول و دوم خود را همراه با  رکعت سوم و چهارم نماز جماعت به جماعت خوانده و دو رکعت آخر را نیز بعد از نماز جماعت به صورت فرادی می خوانند.

ایرادهایی که بر این کار می توان گرفت :

1-    1-  عجله نمازگزار برای رسیدن به دو رکعت آخر نماز باعث می شود که در طول تنها یک رکعت نماز جماعت ، سه رکعت توسط فرد فرادی خوان خوانده  شود. یعنی نمازی با حداکثر سرعت . آیا این سرعت نماز روایتی را از رسول گرامی اسلام (ص) برای شما تداعی نمی کند که با دیدن فردی که نمازی را سریع می خواند نماز او را به نوک زدن کلاغ بر زمین تشبیه کردند؟

2-    2-  فلسفه نماز جماعت نظمی است که نمازگزاران برای نماز ایجاد می کنند . نماز جماعت به نوعی نمایش اتحاد مسلمانان است که در صفوف منظم به دنبال امام جماعت همه با هم به قیام و رکوع و سجود می پردازند. اهمیت حفظ این نظم به قدری است که  طبق نظر مراجع عظام اگر کسی عمدا رکنی را قبل از امام جماعت انجام دهد و یا به قدری طول دهد که وارد رکنی دیگر شوند نمازش باطل می شود.همچنین اگر کسی در رکعت دوم به نماز جماعت ملحق شد برای اینکه شکل نماز جماعت به هم نخورد باید همراه با بقیه نمازگزاران قنوت بگیرد و یا در همان حال با اینکه در رکعت اول هست ولی مستحب است همصدا با بقیه تشهد بخواند .  با این توضیحات درنظر بگیرید که در یک نماز جماعت چند نفر نیت فرادی کنند . وقتی به چنین نماز جماعتی نظر می کنید می بینید یک عده ای مثلا در رکوع هستند یک چند نفر برای خودشان در سجده و عده ای در قیام و عده ای در سجده هستند. و این یعنی از بین رفتن فلسفه نماز جماعت. ( بگذریم از این که این آشفتگی، حضور قلب کسی را که در کنار افراد فرادی خوان هستند نیز بر هم می زند)

3-   3-  تمام این بر هم زدن نظم جماعت و سریع خواندن و ... به چه قیمتی ؟ فقط برای اینکه دو رکعت صرفه جویی کرده باشیم؟ آیا نمی توانیم بجای اینکه در یک نماز چهار رکعتی سه رکعت به همراه جماعت و سه رکعت نماز فراداى خود را در بین نماز جماعت دیگران بخوانیم همان چهار رکعت را به جماعت بخوانیم که از فیض ثواب یک نماز کامل چهار رکعتی برخوردارشویم و هم نماز دیگران را به هم نریزیم؟ و بعد از نماز جماعت هم با حضور قلب و بدون عجله 4 رکعت باقیمانده خود را به صورت فرادی بخوانیم؟

مواردی که می توان نماز جماعت را به فرادی تبدیل کرد:

به نظر می رسد علت شیوع این پدیده در بین نماز خوانهای ما از این امر ناشی شده باشد که طبق نظر برخی مراجع می توان در بین نماز نیت فرادی کرد. ولی باز به نظر می رسد از این فتوی سوء برداشت شده است. زیرا شواهد روایی و نظر مراجع عظام تقلید نشان می دهد تنها در دو مورد زیر می توان این کار را انجام داد:

1-    1- برای حفظ و انسجام وحدت جامعه اسلامی : شنیده ایم که حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام برای حفظ وحدت جامعه اسلامی به خلفای غاصب اقتدا می کردند ولی برای اینکه نمازشان تحت تاثیر نماز باطل آن غاصبین میراث پیامبر باطل نشود نیت فرادى می کردند. ولی تمام اعمال خود را به همراه جماعت انجام می دادند. ( الله اعلم)

2-      2- طبق نظر برخی از مراجع اگر عذر مهمی پیش آمد که لازم شد کسی زودتر نماز خود را تمام کند می تواند این کار را بکند. مثلا کسی متوجه شود که اگر دیر کند ضرر جانی یا مالی معتنابهی به کسی می رسد ( مثلا خانمی در بین نماز جماعت یادش بیاید که اگر چند دقیقه دیر کند امکان دارد غذایی که بر روی اجاق گذاشته بسوزد و خسارتی ایجاد کند و امثال آن ). به همین خاطر می توان فقط در صورت داشتن عذر مهم  نماز جماعت را به فرادی تبدیل کرد . ( و البته اینکه کسی بخواهد دو رکعت صرفه جویی کند عذر محسوب نمی شود)

نظر چند تن از مراجع عظام تقلید در این مورد:

1-     حضرت آیت الله العظمی امام خمینی ( ره ) :

حکم خاصی از ایشان  در این مورد یافت نشد.

حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای ( مد ظله العالی ) :

حکم خاصی از ایشان  در این مورد یافت نشد.

    حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی :

مساله 1248 : بدون عذر نمى توان از جماعت جدا شد و نیّت فرادى کرد، خواه از اوّل تصمیم بر این کار داشته باشد، یا در اثناء نماز.

استفتا: با سلام 

برخی افراد که مثلا به نماز جماعت ظهر نرسیده اند در رکعت دوم نماز جماعت عصر از جماعت جدا شده و در طی یک رکعت نماز جماعت، 3 رکعت نماز ظهر خود را فرادی می خوانند و در رکعت سوم دوباره به نماز جماعت ملحق می شوند.با توجه به اینکه طبق فتوی آن مرجع عالیقدر این عمل جایز نیست، سوال بنده این است که آیا این عمل فقط صحت جماعت نمازگزار را دچار مشکل می کند یا باید نماز دوباره اعاده شود؟ 

 بسم الله الرحمن الرحیم

:: با اهداء سلام و تحیت؛

 باید نماز را اعاده کند.

    حضرات آیات عظام صافی گلپایگانی و مرحوم سید محمدرضا گلپایگانی:

 احتیاط واجب آن است که در بین نماز جماعت تا ناچار نشود نیت فرادى نکند بلى پیش از سلام امام بدون عذر مى تواند نیت فرادى نماید.

توضیح : یعنی تنها جایی که می تواند بدون عذر نیت فرادی کند چند لحظه پیش از سلام امام است .

حضرات آیات عظام خوئی و میرزا جواد تبریزی :

اگر ماموم در بین نماز بخواهد قصد فرادی نماید در صورتی که از اول نماز چنین قصدی نداشته اشکال ندارد ولی اگر از اول نماز قصد داشته است مورد اشکال است.

حضرت آیت الله سیستانی :

اگر ماموم در بین نماز بدون عذر قصد فرادی کند صحت جماعتش مورد اشکال است ولی نمازش صحیح است مگر اینکه به وظیفه منفرد عمل نکرده باشد که بنا بر احتیاط واجب باید نمازش را اعاده کند.

حضرت آیت الله العظمی بهجت :

انسان در بین نماز جماعتی که خواندن آن به جماعت واجب نیست می تواند نیت فرادی کند ... ولی ممکن است ( این کار )  از جهت اخلال به نظم جماعت و اشتباه اندختن مامومین ممنوع باشد.

 ************************************************************************************

3-  3- مرگ بر منافقین و کفار :

یکی از سنتهای حسنه و مورد تاکید در تعقیبات نماز قرائت شعارهای سیاسی و اجتماعی و برائت از دشمنان خدا و دین خداست که از تاکیدات ائمه هدی و معصومین علیهم السلام و جزو سیره های عملی آن بزرگواران بوده است. ( به عنوان مثال در روایات بسیاری ذکر شده است که حضرت فاطمه الزهرا سلام الله علیها بعد از هر نماز  دشمنان ولایت و غاصبین خلافت را لعن و نفرین می نمودند)  این موضوع در نمازهای جماعت مخصوصا در شرایط اجتماعی عصر حاضر اهمیت مضاعفی می یابد .

متاسفانه در بسیاری از نمازهای جماعت از این موضوع مهم غفلت می شود و نمازی سرد و بیروح و خالی از شعارهای اجتماعی و سیاسی مورد نظر اسلام اقامه می شود.

اما در برخی نمازهای جماعت نیز که این مراسم عالی اجرا می شود اشتباهی که رخ می دهد این است که بجای عبارت « مرگ بر منافقین و صدام» بعد از به درک واصل شدن صدام لعین ، عبارت جدید « مرگ بر منافقین و کفار » جایگزین می شود.

در حالی که برخلاف منافق که به کسی اطلاق می شود که با تظاهر به دینداری و با ظاهرسازی در صف مومنین و مسلمانان نفوذ کرده و ضربه می زند  ، کافر معنای اصطلاحی وسیعتری دارد . معنایی که متون دینی ما و رساله های مراجع عظام ما از این واژه می دهند این است :  کافر یعنى کسى که منکر خدا است، یا براى خدا شریک قرار مى‏دهد، یا پیغمبرى حضرت خاتم الانبیا محمد ابن عبدالله صلى الله علیه و آله و سلم را قبول ندارد، هرچند به یکى از ادیان آسمانى، مانند آیین یهود و نصارى ایمان داشته باشد.

 با این تعریف به غیر از جمعیت حدود یک میلیارد نفری مسلمانان ، سایر انسانهای کره زمین یعنی حدود 6 میلیارد نفر انسان شامل تعریف کافر می شوند و ما بعد از هر نماز از خداوند  مرگ این شش میلیارد نفر را درخواست می کنیم. تنها به این گناه که اسلام به هر دلیلی در سرزمین آنها نفوذ نکرده است .

( البته بحث کافر حربی جداست که در قالب شعارهای مرگ بر اسرائیل و آمریکا و انگلیس برجسته ترین مصداقهای آن ذکر می شوند)

و نکته آخر اینکه  در برخی از نمازهای جماعت (  مانند نمازهای صحن های مطهر حرم امام رضا(ع) ) به این نکته توجه نموده و تنها به عبارت « مرگ بر منافقین مزدور » و یا « مرگ بر منافق» بسنده می کنند که صحیح است.